Gıybet (dedi kodu)
Gıybet kelime olarak,bir insanın gıyabında aleyhine (hoşlanmayacağı şekilde) konuşmaktır.Halk arasında dedi kodu olarak da bilinir.
Âyetten delili : “…Birbirinizin gıybetini yapmayın…”(Hucurat : 12)
Hadise göre gıybet : Hz. Peygamber: ‘‘Gıybetin ne olduğunu bilir misiniz?’‘ diye sorunca, Sahabe: ‘‘Allah ve Rasûlü daha iyi bilir.’‘ dediler. Bunun üzerine Basûl-ü Ekrem: ‘‘Senin din kardeşini onun hoşuna gitmeyeceği bir şeyle zikretmendir’‘ buyurur. Sahabe: ‘‘Eğer benim söylediklerim kardeşimde varsa yine de bu gıybet olur mu ya Rasûl-Allah?’‘ dediler. Hz. Peygamber (s.a.v) de: ‘‘Senin söylediğin şeyler kişide varsa sen onun gıybetini yapmış olursun. Eğer yoksa, ona iftira atmış olursun’‘ buyurdular.(Müslim,birr :70,3,2001/Ebu Davud,edep :40,5,191-192)
Bir hadiste de “Söz taşıyan cennete giremeyecektir.”buyrulmuştur.( Buhârî, Edeb 50, Müslim, İman 169, (105); Ebû Dâvud, Edeb 38, (4771); Tirmizî, Birr 79, (2027)
Gıybetin çeşitleri;
1-Küfür olan(dinden çıkartan) gıybet : Bir Müslüman’ın gıybeti edildiğinde orada bulunanlardan biri gıybet edene dese ki: ” Allah’tan kork, gıybet etme! ” O da buna karşılık: ” Bu, gıybet değil; ben doğruyu söylüyorum” derse, Allah’ın haram kıldığı gıybeti helal saymış olur.Bir kimse, Allah’ın haram ettiğini helal sayarsa, kafir olur.Allah’ın haram dediğine helal deme hakkımız var mı ? “Allah ve Rasûlünün önüne (hüküm koyma bakımından) geçmeyiniz…”(Hucurat :1)
2- Sadece günah olan gıybet : Gıybetin haram olduğuna inandığı halde isim vererek yapılan gıybet çeşididir.
3-Mübah olan gıybet : Fasığın (açıktan günah işleyenin) gıybetidir.Bunu anlatanın amacı, halkı onların şerrinden korumak olmalıdır.Açıktan günah işleyen kişi,arkasından konuşulmasına razı olandır.
Hadisten delili ;
Sahih bir hadisten delil “Ne fâsık ne de mücâhir (günahı açıktan işleyen) kimse için söylenen gıybet,(günah) sayılmaz.”(Buhari Edeb, 60; Müslim, Zühd 52, (2990)
