(İddia ediyoruz ; konuya bu kadar geniş bakan,fazla kaynak gösteren bir site yok.)
İlim adamı sıfatıyla dolaşan bazılarının ‘’kaza namazı diye bir şey yoktur.’’ Demeleri bizi etkiler mi ?Namazı kılmayıp ya da kılamayıp düştüğümüz durumu telafi yerine bir de ilave hata mı yapalım ?Aşağıda delil ve kaynaklarıyla gösterildiği üzere ,kaza namazı diye bir şey vardır,ister bilinçli ister bilinçsiz kılmamış olalım yine de namazı kaza etmeliyiz.
İlgili deliller :
“Sizden biriniz namaz sırasında yatmış idiyse veya namaza karşı gaflet etmiş (ve unutmuş) ise, hatırlar hatırlamaz onu kılsın. Zira Allah Teâlâ Hazretleri şöyle buyurmuştur: “Beni anmak için namaz kıl!” (Tâhâ :14) (Buhârî, Mevakîtu’s-Salât 37; Müslim, Mesâcid 314, (684); Tirmizî, Salât 131, (178); Ebü Dâvud, Salât 11, (442); Nesâî, Mevâkît 52, 53, (2, 293, 294)
Güneşin doğmasıyla Resülullah (s.a.v) uyandı ve:
“Ey BiIâI! Sözün ne oldu?” diye seslendi ve Hz. Bilâl: “Üzerime böyle bir uyku hiç çökmedi” diyerek cevap verdi. (s.a.v):
“AIIah Teâlâ Hazretleri, ruhlarınızı dilediği zaman kabzeder, dilediği zaman geri gönderir. Ey BiIâI! Halka namaz için ezan oku” buyurdu. Sonra abdest aldı ve güneş yükselip beyazlaşınca kalktı, kafileye cemaatle namaz kıldırdı.”(Buhârî, Mevâkît 35, Tevhîd 31; Müslim, Mesâcid 309-311; Muvatta, Vaktu’s-Salât 25; Ebu Dâvud, Salât 11, (435-441); Tirmizî, Salât 130, (177), Tefsir, Tâ-hâ (3162); Nesâî, Mevâkît 53, 54, 55, (1, 294-298), İmâmet 47, (2,106)
“Uyurken (vâki olan namaz kaçması) ihmal sayılmaz, ihmal uyanıklıktadır. Sizden biri, herhangi bir namazda gaflete düşer kaçırırsa, hatırlayınca onu hemen kılsın. Ertesi sabahın namazı da mütad vaktinde kılınır” buyurdu.” (Buhârî, Mevâkît 35, Tevhîd 31; Müslim, Mesâcid 309-311; Muvatta, Vaktu’s-Salât 25; Ebu Dâvud, Salât 11, (435-441); Tirmizî, Salât 130, (177), Tefsir, Tâ-hâ (3162); Nesâî, Mevâkît 53, 54, 55, (1, 294- 298), İmâmet 47, (2,106) )
‘’Kim bir (farz) namazı unutursa, onu hatırladığı zaman kılsın. Bundan başka onun için bir kefaret yoktur.’’ (Müslim,mesacid: 309, 314, ,315/Nesâî,mevakit: 52, 54,/İbn Mace,salat; 10/ Darimî,salât; 26/ Taberani,salat :25, sefer: 77/Ahmed : 3,100, 243, 237, 269, 282, 5,22)
‘‘Sizden biri uyur da namazı kaçırırsa veya namazdan gaflet edip (vaktini geçirirse), onu hatırladığı zaman kılsın.’‘ (Müslim ,mesacid:316/Tarerani,vukut :26/Ahmed :3,184,216)
Gaflet : “Önemsememek, kasıtlı veya kasıtsız da olsa terk etmek.
Hanefi ve çoğu fukahaya göre fetva şöyledir : Kişi bilerek namazı terk etmiş olsa bile namazın kazası ve tövbesi farz olarak gerekir.
İlgili uzman görüşleri :
1-Ömer Nasuhi Bilmen,İslam ilmihali : Bir namazı özürsüz yere kazaya bırakmak büyük günahtır (kebiredir) Bu namaz kaza edilmekle yerine getirilmiş olur. Fakat bunun geciktirilmesinden dolayı meydana gelen günahın bağışlanması için tövbe etmek ve Allah’tan af dilemek lazımdır.
2-Diyanet-komisyon,İslam ilmihali :Hanefilerin de içinde bulunduğu büyük çoğunluğu oluşturan fakihlere göre; uyku veya unutma gibi insanın iradesini elinden alan bir özür nedeniyle bir namazı kaza etmek gerekince, bilerek kılmama halinde haydi haydi kaza gerekir. Bu görüş sahipleri de, namazı kazaya bırakmanın büyük bir günah olduğunu, bundan dolayı tövbe etmek gerektiğini söylemişler, fakat namaz Müslüman’ın Allah’a karşı olan bir borcu olduğu için, bunu gecikmeli de olsa ödemek durumunda olduğunu dikkate almışlar ve kazayı bir telâfi yolu olarak görmüşlerdir. Bu durumda kişi, namazı vaktinde kılmadığı için günahkâr olmuştur, fakat daha sonra kaza ettiği için, namazı terk etme günahından kurtulmuş veya bu günahının affedilmesi yönünde önemli bir adım atmıştır.
3-Mevsıli,İhtiyar :Geçmiş namazlar hatırlandıkları zaman hazarda veya seferde geçtiklerine göre kaza edilirler: Hz. Peygamber (s.a.v) bununla ilgili olarak şöyle buyurmuştur: “Bir kimse uykuda kaldığı veya unuttuğu için bir namazı kılamazsa, hatırladığında kılsın çünkü hatırlandığı an, namazın vaktidir. Başkaca vakti yoktur.”
4- Komisyon, Fetavay-ı Hindiyye : O(kaçırılan namaz) Farz olduktan sonra, vakti geçen her namazı kaza etmek farzdır. Namazın vaktinin geçmesi, ister sehven, ister kasten ve ister uyku sebebi ile olsun müsavidir.
5- Ahmet Davudoğlu, Mevkufat tercemesi: Vaktinde kılınmamış olan beş vakit farz namazların, kazası farz. Vitir namazı gibi vacip kazası da vaciptir.
6-A.F.Yavuz,İslam ilmihali : İster kasten , ister uyku sebebiyle ,ister unutarak olsun kaçırdığı namazları kaza eder.
7-Seyfettin Yazıcı,İbadet Rehberi : Beş vakit namaz ile vitir namazının kazası kılınır.
8-Mevdudi,Fetvalar : Herhangi bir amelin kabul edilip edilmemesi insanların elinde ve iradesinde değil, Alemlerin Rabbi olan Allah’ın elinde ve iradesindedir. Herhangi bir kimse, üzerinde farz borcu ve sorumluluğu bulunduğu halde farzları kaza etmekle beraber, ihlas ve samimiyeti sebebiyle, sünnetleri ve nafileleri de yerine getiriyorsa, Allah Teâlâ’nın onun bu samimiyetini reddetmesi için hiçbir sebep yoktur.
Geçmiş namazları kaza etmek kişinin namaz borcunu siler mi?
Mazeretsiz olarak geçirilmiş namazların kazasının farz olduğu konusunda genel kabul bulunmakla beraber, kazanın eda (zamanında kılma) yerine geçeceğini kimse iddia edemez. Namaz, vakti içinde yapılması gereken çok önemli bir ibadettir. Mazeretsiz namaz geçirmek de günahtır. Onu kaza etmek bir bakıma tövbedir, daha doğrusu tövbenin bir parçası olabilir. Ayrıca Allah’a yalvarmak, pişman olmak ve af dilemek gerekir.(Prof.Dr.Hayrettin Karaman,kendi sitesinden)
Kaza namazı kılarken kamet ve ezan
“Müşrikler Hendek günü Resülullah (s.a.v)’ı fazlaca meşgul ederek dört vakit namazı kazaya bıraktırdılar, geceden Allah’ın dilediği bir müddet geçinceye kadar onları kılamadı. Sonra Bilâl (r.a)’e emretti, o da ezan okudu. Sonra kamet getirdi. Resülullah öğleyi (kazaen) kıldı. (Bilal tekrar) ikâmet getirdi, Resülullah ikindiyi kıldı. Sonra (Bilal tekrar) kamet getirdi. Resülullah akşamı kıldı. Sonra (Bilal yatsı için) kamet getirdi ve Resülullah yatsıyı kıldı.” (Tirmizi, Salât 132, (179); Nesâî, Mevâkît 55, (1, 297, 298) )
