Mustafa İSLAMOĞLU’Na Eleştiri

Hadisler akaide konu olamaz mı ?
Mütevatir ise konu olur.Mütevatir değilse ihtilafa mahal olur.Mütevatir haberler inanılması zorunlu bilgiler ifade eder.(1)Dolayısı ile ulemaya göre ’Mütevatir hadis hakkında bilgisi olduğu halde mütevatir hadisi inkar eden kişi kafir olur.’(2)

Kabir azabı hakkındaki hadisler mütevatir midir ?
Mütevatirdir(3) .Hadis mütevatir olunca onunla amel etmek de , ona inanmak da
zorunludur.Aksini yazan tek usul kitabı gören olmamıştır.Unutmayalım ki,Kur’an günümüze mütevatirlik çizgisi ile gelmiştir.

……………………..

Ehli Sünnet inancına göre, kâfirlere ve bazı günahkâr müminlere kabir azabı vardır. Kabir hayatının, azap şeklinin mahiyeti hakkında, âlimler ayrı görüşler ileri sürmüşlerdir. Azabın ruha, bedene veya her ikisine birlikte yapılması, sonucu değiştirmez. Sonuçta “kabir azabı vardır.”yargısında ittifak halindedirler.Mutezile fırkası, kabir hayatını ve kabir azabını inkar etmiştir.

Beyhaki’nin İsbat-ı Azabil Kabr adlı kitabı’ndan bire bir tercüme :’’ Ehli sünnet vel cemaat,insanın kabirde (hesap) sorulacağına , kabirde (kişinin dünyadaki haline göre) nimetlendirileceği veya azap edileceği konusunda ittifak halindedir.Muhakkak ki bu , ruh ve cesetle beraber (her ikisi üzerinde) vuku bulacaktır.’’(4)

Ayetler

فَوَقٰيهُ اللّٰهُ سَيِّپَاتِ مَا مَكَرُوا وَحَاقَ بِاٰلِ فِرْعَوْنَ سُوءُ الْعَذَابِ
اَلنَّارُ يُعْرَضُونَ عَلَيْهَا غُدُوًّا وَعَشِيًّا وَيَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ اَدْخِلُوا اٰلَ فِرْعَوْنَ اَشَدَّ الْعَذَابِ

Allah, onu, onların hilelerinin kötülüklerinden korudu. Firavun ailesini, azâbın en kötüsü kuşattı.
(Öyle bir) ateş ki, onlar sabah akşam ona sunulurlar. Kıyametin kopacağı günde de, “Firavun ailesini azabın en şiddetlisine sokun” denilecektir. (5)

İlgili ayette Firavun hanedanının sabah akşam ateşe sunulduğunu , kıyamet kopunca da daha şiddetli azap görecekleri anlamaktayız.Dikkat edilecek nokta , kıyametin kopacağı günden önce azap gördükleri ayet ile açıkça sabitti.Kıyametten önce Allah tarafından yapılan azaba ’’ Kabir ’’ azabı demekteyiz.Öyle ise kabir azabı ayet ile sabittir.Nitekim bu anlayışı İmam Kurtubi’nin El Camiu li Ahkamil Kur’an’ı başta olmak üzere pek çok tefsirde(6) ve akait-ilmihal kitaplarında görmekteyiz.(7)

وَمِمَّنْ حَوْلَكُمْ مِنَ الْاَعْرَابِ مُنَافِقُونَ وَمِنْ اَهْلِ الْمَدٖينَةِ مَرَدُوا عَلَى النِّفَاقِ لَا تَعْلَمُهُمْ نَحْنُ نَعْلَمُهُمْ سَنُعَذِّبُهُمْ مَرَّتَيْنِ ثُمَّ يُرَدُّونَ اِلٰى عَذَابٍ عَظٖيمٍ

Çevrenizdeki bedevîlerden birtakım münafıklar vardır. Medine halkından da münafıklıkta direnenler var ki sen onları bilmezsin. Biz onları biliriz. Onlara iki defa azap edeceğiz. Sonra da büyük bir azaba itileceklerdir. (8)

Hasan,Ferra ve Katade derler ki: İki azaptan kasıt dünya azabı ile kabir azabıdır.(9)

يَوْمَ لَا يُغْنٖى عَنْهُمْ كَيْدُهُمْ شَيْپًا وَلَا هُمْ يُنْصَرُونَ

وَاِنَّ لِلَّذٖينَ ظَلَمُوا عَذَابًا دُونَ ذٰلِكَ وَلٰكِنَّ اَكْثَرَهُمْ لَا يَعْلَمُونَ

O gün tuzakları kendilerine hiçbir fayda vermeyecektir ve kendilerine yardım da edilmeyecektir.Şüphesiz zulmedenlere bundan başka bir azap daha var. Fakat onların çoğu bilmezler.(10)

İbn Abbas,bu ayet hakkında: “Bu, kabir azabıdır.” der.(11)

_______________

Zayıf OLMAYAN hadisler ile konumuza göz atıyoruz (sayılar hadislerin kaynak dip notunu,harfler ise cerh-tadil dip notunu gösterir.)

كَانَ يَدْعُو فِي الصَّلَاةِ اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ

Hz.Peygamber , Namazda ’’ Ey Allah’ım! Beni kabir azabından koru.’’ diye dua ederdi.
(12/ a) Şimdi düşünüyoruz , Hz.Peygamber var olmayan bir şeyden mi Allah’a sığındı ?

مَنْ قَرَأَ تَبَارَكَ الَّذِي بِيَدِهِ الْمُلْكُ كُلَّ لَيْلَةٍ مَنَعَهُ اللَّهُ بِهَا مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ

Her kim her gece ’’Tebarekellezi…’’ okursa ,Allah o kişiye kabir azabını yasaklar. (13/ b )

القبر أول منازل الآخرة   فإن ينج منه فما بعده أيسرُ منه   وإن لم ينج منه فما بعده أشدُّ منه

“Kabir, ahiret duraklarının ilkidir. Bir kimse eğer o duraktan kurtulursa sonraki durakları daha kolay geçer. Kurtulamazsa, sonrakileri geçmek daha zor olacaktır.”
( 14/ c )

يُفْتَنُونَ فِي قُبُورِهِمْ إِلَّا الشَّهِيدَ

Şehit (ler) hariç , (insanların) tüm kabirdekiler hesaba çekilir. (15/d)

ثُمَّ أَمَرَهُمْ أَنْ يَتَعَوَّذُوا مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ

’’…Sonra (Hz.Peygamber) onlara kabir azabından sığınmalarını emretti.’’ (16/e)

مَرَّ رَسُولُ اللَّهِ عَلَى قَبْرَيْنِ، فَقَالَ أَمَا إِنَّهُمَا لَيُعَذَّبَانِ، وَمَا يُعَذَّبَانِ فِي كَبِيرٍ، أَمَّا أَحَدُهُمَا فَكَانَ يَمْشِي بِالنَّمِيمَةِ، وَأَمَّا الآخَرُ فَكَانَ لَا يَسْتَتِرُ مِنْ بَوْلِهِ

Allah’ın (c.celalüh) Rasülü (A.Selam) iki kabre uğradı ve :’’Şüphesiz ki o ikisi azap çekiyorlar. Çektikleri azap da büyük bir şey değildir (korunması zor olmayan bir şeydi.) Oysa o şey, büyük günahtı. Onlardan birisi, idrar sıçramasına karşı korunmazdı. Diğeri ise laf taşırdı…’’dedi (17/f)

اسْتَعِيذُوا بِاللَّهِ مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ

Kabir azabından Allah’a sığının.
(18/ g)

وَقَدْ وَجَبَتِ الشَّمْسُ، فَسَمِعَ صَوْتًا، فَقَالَ يَهُودُ تُعَذَّبُ فِي قُبُورِهَا

خَرَجَ حِينَ وَجَبَتِ الشَّمْسُ، فَقَالَ إِنَّ هَذِهِ أَصْوَاتُ يَهُودَ تُعَذَّبُ فِي قُبُورِهَا

“Güneş battıktan sonra Rasulullah (A.Selam) çıkmıştı, bir ses işitti: ’ Bu, kabirlerinde azap çeken Yahudilerin sesidir.’ buyurdular.” (19/h)

يَدْعُو اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ

’’ (Hz.Peygamber) ’Ey Allah’ım kabir azabından sana sığınırım.’ diye dua ederdi.’’ (20/k)

الْمُسْلِمُ إِذَا سُئِلَ فِي الْقَبْرِ يَشْهَدُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَأَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللَّهِ

Kabirde Müslümana sorulduğu zaman,Allah (c.celalüh)’tan başka ilah olmadığına ve Muhammed (A.Selam) ’ın onun rasülü olduğuna şahitlik eder. (21/z)

______________________________________________________

Dipnotlar

1-Pezdevi,Keşfül esrar,c.2,s.46;C.Suyuti,el Ezharul Mutenasir bil ahbaril Mutevatir,s.5,el Mektebetül İslami,1.Baskı,1985-Beyrut;Nureddin Ahmed b. Mahmud b.Ebu Bekir es-Sabuni,el Bidaye fi Usuliddin,s.17,Dımaşk,1979
2-Allame Celaleddin Suyuti,Miftahül Cenne fi’l ihticaci bi’s Sünne,s.2,Mısır-2008 ;Ahmed Naim, Tecrid-i Sarih Tercemesi,Mukaddime, s. 102,Ankara, 1976;Dr.Nureddin Itr,Menhecün-Nakd fi Ulumi’l-Hadis,s.382, Dımaşk,1972
3-İbn Recep el hanbeli ,Ehvalül Kubur ve ehvalu ehlih adlı kitabında kabir azabına dair varit olan hadislerin mütevatir olduğunu belirtir.Bakınız: Daru kitabil Arabi,Beyrut,tek cilt,3.baskı,1994
4-Darul Furkan,tek cilt,1.Baskı,s.8,1983
5-Mumin suresi (Ğafir) 46. ayet
6-
1)      Prof.Dr.Vehbe Zuhayli, et-Tefsirü’l-Münir
2)      Celal Yıldırım, İlmin Işığında Asrın Kur’an Tefsiri
3)      Ömer Nasuhi Bilmen, Kur’an-ı Kerim’in Türkçe M. Ve Tefsiri
4)      Mevdudi, Tefhimul Kur’an
5)      Mahmut Toptaş, Kur’an-ı Kerim Şifa Tefsiri
6)      Ali Küçük ,Besairul Kur’an
7)      İmam-ı Nesefi,Nesefi Tefsiri
8)      Kadi Beydavi, Beydavi Tefsiri
9)      Prof.Dr.Muhammed Ali Sabuni,Safvetuttefasir
10)      Prof.Dr.Seyit Kutup,Fi zilalil Kur’an

7-

1) Pezdevi, Ehl-i Sünnet Akaidi
2) Sâbûnî, Mâtürîdî Akaidi
3) Taftazânî, Şerhu’l-Akaid
4) Suyuti,Kabir Alemi
5) Ömer Nesefi,Akaid
6) Komisyon,Diyanet 2 ciltlik ilmihal
7) İmam Gazali , İhya
8) İmam Tahavi,Akidetu Tahaviyye
9) İbn Hacer El Askalani,Akait Fetvaları
10)Tebrizi ,Mişkâtul Mesabih

8-Tevbe suresi 101. ayet
9-Kurtubi,El camiu li ahkamil Kur’an,Tevbe süresi,Darül Fikr
10-Tur suresi 46 ve 47. ayet
11-Muhammed Ali Sabuni, Safvetüt Tefasir, Ensar Neşriyat: 6/213

Hadisleri rivayet eden raviler hakkında bilgi (Cerh- Tadil İlmi)
A-   Cerh-Tadil
a.     حكم بن نافع : Sikadır. (sağlam-güvenilir)   İbn Hİbban,Ebu hatim razi,İbn hacer,A.B.Hanbel
b.     شعيب بن دينار : Sika ve hadis hafızıdır. İbn Hİbban,Ebu hatim razi,İbn hacer,Nesai,Zehebi,A.B.Hanbel
c.     محمد بن شهاب الزهري : Sika,fakih,hadis hafızıdır. İbn Hİbban,Ebu hatim razi,İbn hacer,Nesai,Zehebi,A.B.Hanbel,Hakim,Suyuti,Ebu davut bu kişi için şöyle der : ’’Hadis yönünden insanların en güzelidir.’’
d.     عروة بن الزبير الأسدي : Sika ve meşhur fakihtir.Vakidi,İbn Hibban,İbn Hacer , Takrib adlı kitabında ’’ Sika ve meşhur fakihtir.’’ demiştir.
e.     عائشة بنت أبي بكر الصديق : Hz.Aişe , inceleme dışıdır.Suyuti :’’ Müminlerin annesidir.’’

B-   Cerh-Tadil
a.     عبيد الله بن عبد الكريم المخزومي : İmam,hafız,meşhur fakihtir.İbn hibban,Nesai,İbn hacer,Ebu bekir bin ebi şeybe’nin sözü yeterli olmalı :’’ Ben ondan daha iyi ezberci görmedim.’’
b.     محمد بن عبيد الله القرشي : Sikadır.İbn hibban,Darekutni,ibn hacer,Ebu hatim razi
c.     عبد العزيز بن سلمة بن دينار : Sikadır.İbn hibban,Nesai,ibn hacer,Yahya bin muin
d.     سهيل بن ذكوان : Sikadır.Ebu ahmet bin adiy el cürcani,ibn cevzi,ukyali,Ömer bin Şahin,Eyu yala,A.B.Hanbel,ibn abdil ber.
e.     عرفجة بن عبد الواحد : Makbul ravidir.ibn hacer Takrib’te makbul demiştir.
f.     عاصم بن بهدلة : Sadıktır,hasenül hadis.Ebu bekir bezzar :’’Hadis hafızı değildir,kimse onun hadisini yazmayı terk etmedi,meşhurdur.’’ A.B.Hanbel de bu kişi için iyi kimsedir,demiştir.Nesai’de hafız değildir lakin hadislerinin yazılmasında sakınca yoktur der.İbn hacer , kıraat konusunda huccettir der.
g.     زر بن حبيش الأسدي : Sikadır.İbn hibban,İbn Hacer,İbn Abdil ber,Vakidi
h.     عبد الله بن مسعود : Sahabidir.

C-   Cerh-Tadil
a.     يحيى بن معين : Sika,hafız,cerh-tadil imamı.Ebu davut : ’’ Rical alimidir.’’ A.B.Hanbel :’’Rical konusunda en alimimizdi.’’ Zehebi :’’ Cerh ve tadil imamıdır,sikadır,meşhur hafızdır.’’
b.     هشام بن يوسف : Sikadır.İbn hibban,Hakim,Ebu hatim razi,İbn Hacer
c.     عبد الله بن بحير بن ريسان : Hasendir.Zehebi : Münkerdir.Yahya bin muin : Sikadır.
d.     هانئ البربري : Hasendir.Zehebi,ibn hibban : sikadır.Nesai : Hadisi yazılır.İbn hacer : Sadıktır.
e.     عثمان بن عفان : Sahabidir. 3 . halifedir, cennetle müjdelenmiştir.

D-   Cerh-Tadil
a.     إبراهيم بن الحسن بن الهيثم : Sikadır.İbn hibban,Zehebi,İbn hacer
b.     حجاج بن محمد : Sikadır.İbn Hİbban,Nesai,İbn hacer
c.     الليث بن سعد الفهمي : Sika,fakih ve meşhur imamdır.Beyhaki sünen-i kübra’sında ’’ hafız ve imamdır.’’ demiştir.Ebu hatim razi,A.B.Hanbel,Nesai,yahya bin muin : Sikadır.
d.     معاوية بن صالح الحضرمي : Sadıktır,çeşitli evhamlar da vardır. Bezzar : Sikadır. Ebu hatim razi : Hadisi yazılır,hasendir fakat delil olarak kullanılamaz.Ebu zür’a razi : Sika ve muhaddistir.A.B.Hanbel : Sikadır.Nesai : Sikadır.Ahmet bin abdullah el Acli : Sikadır.Zehebi : Sadıktır.Vakidi : Sikadır,çok hadisi vardır.
e.     صفوان بن عمرو بن هرم : Sikadır.Ebu hatim razi,Nesai,İbn hacer,Zehebi
f.     راشد بن سعد : Sikadır. Ebu hatim razi,Nesai,İbn hacer,ahmet bin abdullah el acli,Zehebi

E-   Cerh-Tadil
a.     عبد الله بن مسلمة بن قعنب : Sikadır.İbn hibban , İbn Hacer,Yahya bin muin…
b.     مالك بن أنس الأصبحي : Maliki mezhebinin baş imamıdır,sikadır,fakihtir,abittir.Beyhaki : ’’Sikadır…’’
c.     يحيى بن سعيد الأنصاري : Sikadır.Ebu zür’a razi,ibn hibban,Ebu hatim razi…
d.     عمرة بنت عبد الرحمن الأنصارية : Sikadır.İbn hacer :Sikadır.Zehebi : ’’Tabiin fukahasının büyüklerindendir.’’
e.     عائشة بنت أبي بكر الصديق : Hz.Aişe.inceleme dışıdır.

F-   Cerh-Tadil
a.     عبد الله بن سعيد الكندي : Sikadır.Ebu yala,İbn hibban,İbn hacer
b.     محمد بن العلاء الهمداني : Sika ve hadis hafızıdır.İbn hibban,Nesai,ibn hacer,Zehebi.
c.     إسحاق بن راهويه المروزي : Sika,hafız ve hadis imamıdır.Ebu zür’a razi : ’’İshak’tan daha hıfza sahip ravi yoktur.’’İbn hibban : ’’Zamanının önde gelen fıkıh,ilim ve ezbercisidir.’’Nesai :’İmamlardan birisidir.Sikadır.’’
d.     وكيع بن الجراح الرؤاسي : Sika,hafız ve hadis imamıdır.Ebu hatim razi,Ebu davut,İbn hibban,ishak bin rahuye : ’’Ezberi yazılır.’’
e.     سليمان بن مهران الأعمش : Sika ve hafızdır.Ebu hatim razi :’’Sikadır ve hadisi delil olarak kullanılır.’’Ebu zür’a razi : ’’İmamdır.’’
f.     مجاهد بن جبر : Sikadır,tefsirde imamdır.Ebu zür’a razi,İbn hacer,Zehebi,Vakidi.İbn hibban :’’ Fahiktir,abittir.’’
g.     طاوس بن كيسان : Sikadır.Ebu zür’a razi,İbn hibban,Suyuti,İbn Hacer Takrib adlı kitabında :’’Sikadır,faziletli fakihtir.’’ der.
h.     عبد الله بن العباس القرشي : Sahabidir.

G-   Cerh-Tadil
a.     عثمان بن أبي شيبة العبسي: Sika,meşhur hafız.Beyhaki : Huccettir.İbn hacer : Sika ve hafızdır.yahya bin muin : Sikadır.
b.     جرير بن عبد الحميد الضبي : Sikadır.Hakim,Beyhaki,İbn hibban,Nesai.
c.     هناد بن السري التميمي : Sikadır.Nesai,İbn hibban,Zehebi.
d.     محمد بن خازم : Sikadır.Beyhaki,İbn hibban,Zehebi,Ebu Yala.
e.     سليمان بن مهران : Sika ve hafızdır.Ebu zür’a razi,İbn hibban,Ebu hatim razi,Nesai,İbn hacer
f.     المنهال بن عمرو الأسدي : Sikadır.İbn hibban,Nesai,Yahya bin muin
g.     زاذان الكندي : Sikadır.Ebu hafs ömer bin şahin,Zehebi,Vakidi,Hatip bağdadi
h.     البراء بن عازب الأنصاري : Sahabidir.

H-   Cerh-Tadil
a.     محمد بن المثنى العنزي : Sikadır.Zehebi.Yahya bin muin.
b.     يحيى بن سعيد القطان : Sika ve hadis hafızıdır.Beyhaki,Ebu hatim razi.
c.     شعبة بن الحجاج العتكي : Abit,sika,hadis hafızı.Tahavi, Müşkilül Asar adlı kitabında ’’ İmamdır,hafızdır,hucettir.’’ der.
d.     عون بن أبي جحيفة السوائي : Sikadır.Ebu hatim razi,İbn hibban,Nesai,Zehebi
e.     وهب بن وهب السوائي : Sahabidir.

K-   Cerh-Tadil
a.     مسلم بن إبراهيم : Sikadır.İbn hibban,Vakidi
b.     هشام بن سنبر : Sikadır.Beyhaki,İbn Hibban,Hakim,İsmail bin Ali
c.     يحيى بن صالح بن المتوكل : Sikadır fakat müdelles olduğu da söylenmiştir.Ebu Cafer Ukayli :’’Tedellüs ile zikrolunur.’’ Ebu hatim razi :’’ İmamdır.Sadece sikalığı duyulmuştur.’’Hakim de Müstedrek’te sika der.
d.     أبو سلمة بن عبد الرحمن الزهري : Sikadır.Ebu hatim razi,Zehebi,Yahya bin muin
e.     عبد الرحمن بن صخر : أبو هريرة : Ebu Hureyre.Sahabidir.

Z-   Cerh-Tadil
a.     هشام بن عبد الملك : Sikadır.Zehebi : ’’ Hadis hafızıdır.’’
b.     شعبة بن الحجاج بن الورد : Sika ve hafızdır.Tahavi,Müşkilul Asar’da :’’ Hadis hafızı,huccet ve imamdır.’’ der.
c.     علقمة بن مرثد : Sikadır.İbn Hibban,Nesai,A.B.Hanbel.
d.     سعد بن عبيدة : Sikadır.İbn Hacer,Nesai,İbn hibban.
e.     البراء بن عازب الأنصاري : Sahabidir.

12-Hadis sahihtir.Sahih,Buhari 2 kez; Sahih,Müslim 2 kez ;Sünen,Ebu davut 2 kez ; Tirmizi ; Sünen-i suğra,Nesai 4 kez ;Sünen,Darimi ;Müsned,A.B.Hanbel 5 kez ; Sahih,İbn Huzeyme ; Sahih,İbn Hibban ;Müstedrek ala sahihayn,Hakim Nisaburi 2 kez ;Müstahrec,Ebu Avane ;Sünen-i Kübra,Nesai 2 kez ; Musannef,Abdürrezzak 2 kez ; Şuabul iman , Beyhaki 2 kez ; Edebül Müfret , Buhari ; … Deavatül kebir,Beyhaki 3 kez ; El dua,Taberani 2 kez ;Siyeru alamu nubela,Zehebi ;Fazlu yevmi arafe,İbn Asakir ;Tehzibul Asar,Taberi 6 kez ; İsbatu azabil kabr ve sualil melekeyn,Beyhaki

13-Nesai ,Süneni Kübra(10475),Kütübül ilmiyye,6 cilt,Beyrut,1.baskı -Elbani Sahih-i Terğib ve terhib’te hadisi hasen görmüştür.

14- Tirmizî, “Zühd”, 5; İbn Mace, “Zühd”, 32-İbn Mace’de inne ile başlar. ; A.B.Hanbel,Müsned ;Müstedrek ala sahihayn – Elbani , hadisi hasen görmüştür.

15- Nesai,Sünen-i Suğra, 2053 ; Nesai,Sünen-i Kübra 2191 – Elbani hadisi sahih görmüştür.

16- Buhari’de 2 kez ;İmam Malik’in Muvatta’sında 1 kez ;Aynı mana lafız farklı olmak üzere A.B.Hanbel’in Müsned’inde 1 kez ;Müstehrce,Ebu Avane ;Sünen-i kübra,Beyhaki… ;Marifetu sünen vel asar,Beyhaki ;Müsned-i muvatta,Cevheri ; Müsned,Rabia bin habib ;Musannef,Abdurrezzak ; Müşkilul Asar,Tahavi 2 kez ; Temhid,İbn abdil Ber…

17- Müslim,Beyhaki,Süneni sağır ;Beyhaki , süneni kübra ;İbn Ebi şeybe,Musannef ; Beyhaki,Şuabül iman

18- Sünen-i Ebu Davut ; Müsned-i A.B.Hanbel 3 kez ; Sahih-i İbn hibban ;müsned-i Ebu yala ; Musannef-i İbn Ebi Şeybe 4 kez ; Mucemul kebir,Taberani… ; Şerhi usulu itikat eli sünnet vel cemaat,Al Kai ; İstab azabil kabri ve sualil melekeyn,Beyhaki 2 kez ;Şuabül iman,Beyhaki ;Tehzibul asar,Taberi ; Hilyetül evliya,Ebu neim ;Tarih,İbn Ebi Heyseme ;El zühd vel rakaik,İbn mübarek ;Edebül müfret,Buhari ; El dua,Taberani..

19- Buhari, Cenaiz 4.102, Cenaiz 88, Müslim, Cennet 69;Nesai,Süneni suğra ; A.B.Hanbel,Müsned 2 kez

20- Buhari 2 kez;Müslim 2 kez ; Camiu Tirmizi;Süneni Ebu Davut 2 kez ;Süneni suğra,Nesai 4 kez ; Sünen-i Darimi ; A.B.Hanbel,Müsned 5 kez;Sahih,İbn Huzeyme 2 kez ;Sahih,İbn Hibban;Müstahrec,Ebu Avane;Sünen-i Kübra,Nesai 5 kez ;Beyhaki, Süneni Kübra;Ebu davut Tayalasi,Müsned;Abdurrezzak,Musannef 2 kez ; Taberani,Mucemul evsad;Şuabül iman,Beyhaki 2 kez ;Tehzibul Asar,Taberi 6 kez ; Deavatül kebir,Beyhaki ; El dua,Taberani ; Mucemu şuyuhi el kebir,Zehebi

21- Buhari , 4699 ;Benzer lafız ile Ebu Davut’un sünen’inde de geçer 4750

İlk reddiyemiz için tıkla