Tövbe,yapılan günahtan geri dönmek,pişmanlık duymak,demektir.’’Yarabbi tövbe ediyorum.’’ demekle kişi,yaptığı günahlardan-belirlenmiş olan kaideler gereği- kurtulmuş olmaz.Tövbenin geçerli olması için belli şartlar vardır.Bu şartlara geçmeden önce,tövbenin aslının olup olmadığını irdeleyelim.Tövbe diye bir şey olmasaydı,Allah Teala kendi kendisini ‘’tövbeleri kabul edici’’ olarak nitelendirmezdi. Dolayısıyla tövbenin aslı vardır.
‘’O(Allah) günahı bağışlayan, tövbeyi kabul eden, cezası şiddetli, lütfü bol olandır. O’ndan başka ilah yoktur. Dönüş onadır.’’(Mümin : 3)
‘’… Şüphesiz Allah tövbeyi çok kabul edendir, çok merhamet edendir.’’(Hucurat :12)
Tövbenin geçerli olması için gerekli şartlar,işlenen günahın kimler arasında cereyan ettiğine bağlıdır.İşlenen günah ya Allah’a karşı ya da bir insana karşı işenmiştir.Allah’a karşı işlenen günahtan dolayı yapılan tövbenin geçerli olması için şu şartların tamamının yerine getirilmiş olması gereklidir :
1) Kişinin işlediği günahtan dolayı pişmanlık duyması
2) İşlemiş olduğu günahı terk etmiş olması
3) Yapmış olduğu hatayı bir daha yapmamaya kararlı olması.
Şayet kişi,işlemiş olduğu günahı insanlara karşı işlemişse, bu durumda yukarıdaki maddelere ek olarak bir de kişiden helallik olması gereklidir.İslam dininde,Hıristiyanlıkta olduğu gibi,mazlumun hakkını bir başkası helal edemez.Bu yüzden kimin hakkı yenilmişse,o kişiden özür dilenmeli,hakkını helal etmesi için gereken neyse yapılmalıdır.Kişi bu şartları yerine getirmediği halde ‘’ Yarabbi affet.’’ Demesinin hükmü ne olabilir?Daha neden pişman olduğunu bile bilmeden ‘’Affet’’demenin anlamı nedir ?
“Kimin üzerinde kardeşine karşı ırz veya başka bir şey sebebiyle hak varsa, dinar ve dirhemin bulunmadığı (mahşer)gün gelmeden önce ,daha burada iken helalleşsin. Aksi takdirde o gün, salih bir ameli varsa, o zulmü nisbetinde kendinden alınır.Eğer hasenatı yoksa, arkadaşının günahından alınır, kendisine yüklenir.” (Buhârî, Mezalim: 10, Rikak: 48/ Tirmizi, Kıyamet: 2, (2421)
Tövbenin kabul edilmeyeceği zaman dilimi :
‘’Artık onlara, bizim azabımızı gördükleri zaman iman etmeleri bir fayda vermiş olmadı.(fayda vermez-kabul edilmez.)(Mümin : 85)
‘’ Şüphesiz ki Allah,can boğaza gelmedikçe kulunun tövbesini kabul eder.’’ (Tirmizi,davaat :98/İbn Mâce,zühd :30>Tirmizi,hadisin garip olduğunu belirtmiş.)
‘’…(tövbe kapısı) İşte bu kapı, güneş batıdan doğuncaya kadar tövbe için açıktır.” (Tirmizî, Da’avât 102, (3529) )
“Kim güneş batıdan doğmazdan evvel tövbe ederse Allah tövbesini kabul eder.”(Müslim, Zikr 43, (2703) )
