|
Aslında bu konu , tüm zamanları kapsayıcıdır lakin Ramazan ayında teravih namazı olunca,bu konu bir adım daha ön plana çıkmaktadır.İnsanların bir kısmı kendisini imam sanarcasına imamdan önce secdeye gidebiliyor veya imamdan önce secdeden kalkıyor.Örnekleri çoğaltmak elbette mümkündür.Oysa ’’imam’’ kelimesi önde olan manasını taşıdığına göre , bırakın önce imam hareket etsin.İmamdan önce hareket etmenin yasaklığına dair sahih bir hadis mevcuttur.Hadisin gereğini uygulayabilmek dileğiyle…
أَمَا يَخْشَى أَحَدُكُمْ إِذا رفَعَ رأْسَهُ قَبْلَ الإِمَامِ أَنْ يَجْعلَ اللَّه رأْسَهُ رأْسَ حِمارٍ ، أَوْ يَجْعلَ اللَّه صُورتَهُ صُورَةَ حِمارٍ
“Sizden biriniz başını imamdan önce kaldırdığı takdirde başının Allah tarafından eşek başına döndürülmesinden veya şeklinin Allah tarafından eşek şekline sokulmasından korkmaz mı?”
(1)
Hadis-i şerifin zahir ifadesi, imamdan önce hareket etmenin haram olduğunu göstermektedir. Çünkü burada, imamdan önce hareket eden kişiler en ağır cezalardan biri olan mesh (hayvana dönüşmek) ile tehdit edilmiştir. İmam Nevevi, Şerhu’l-Mühezzeb adlı eserinde bunun haram olduğunu kesin bir dille İfade etmiştir. İmamdan önce hareket etmek haram olduğu için bu şekilde davrananlar günahkar olurlar.
Namazda imamdan önce hareket eden kimselere yönelik olan bu tehdidin hangi manada olduğuna dair ihtilaf vardır.Gerçek manada bir şekil değiştirmeden mi bahsedilmiş yoksa günahın büyüklüğüne dikkat çekmek için teşbih mi yapılmıştır ?
Bazı alimler tarafından denildi ki bu tehdit (eşek başına veya eşek suretine çevrilme) tamamen psikolojik bir anlam taşımaktadır (manevidir). Zira eşek, ahmaklığı anlatmak için kullanılır. İşte namazın farzları, imama tabi olmanın zorunluluğu gibi bilinmesi gereken hususlardan habersiz ve cahil olan kimseler bu yönüyle merkebe benzetilmişlerdir. İbn Dakik demiştir ki :’’Şekil değiştirme uyarısı, hissi veya manevi veya her ikisi birden olması muhtemeldir.’’ (2) Bedreddin Ayni’nin bildirdiğine göre diğer bir Buhari şarihi olan ’’Kirmani şekil değiştirmek ile mecazi bir mana kast edildiğini söylemiştir.’’ (3) İbn Huzeyme rivayetinde ’Fi salatihi/namazında’’ lafzı vardır.Yani secde ve rukuda,başı imamdan önce kaldırmayı kapsar.Nitekim İbn Dakik de aynı şeyi söylemiştir.(4)
_____________
Dipnotlar
1-Muttefekun aleyh.Hadis metni Buhari’den alınmıştır.Ebu Davut’ta ’’ صورته صورة حمار ’’ ziyadesi vardır.Taberani’nin Evsat’ında ise ’’ أن يحول الله رأسه رأس كلب ’’ ziyadesi vardır.İbn Cemi’in Mucem’inde ’’ رأس شيطان’’ ziyadesi vardır.İbn Ebi Şeybe’de ise ’’الذي يرفع رأسه ويخفضه قبل الإمام فإنما ناصيته بيد شيطان يخفضها ويرفعها’’ olarak geçmektedir.Müslim’de ise ’’ أَمَا يَخْشَى الَّذِي يَرْفَعُ رَأْسَهُ قَبْلَ الإِمَامِ أَنْ يُحَوِّلَ اللَّهُ رَأْسَهُ رَأْسَ حِمَار ’’ olarak geçmektedir.
Buhari,2/183 : Kitabul Ezan,691 numaralı hadis; Müslim,1/320 :Kitabu’s Salat,114,427 ; Ebu Avane,2/137 ; Ebu Davut,1/225 ; Nesai,1/132;Tirmizi,2/476; İbn Mace,1/308;Darimi,1/302;Tayalisi,640 ;İbn Huzeyme,1600;Beyhaki,2/93 ; A.B.Hanbel,2/260,271,425 ;Ebu Nuaym,el Hilyetu’l Evliya,8/43;Hatip,Tarihu Bağdat,3/155;Taberani,Evsat,4251 numaralı hadis ;İbn Cemi’ ,Mucem,102 numaralı hadis.
Buhari’deki ravilerin cerh tadili;
حجاج بن منهال (Haccac b.Minhal) : Sikadır.Bk.İbn Hibban,el-Sikat;İbn Hacer el-Askalani,Takrib.
شعبة بن الحجاج بن الورد (Şube) : Sikadır,hafızdır,abittir.Bk.Ebu Cafer Ukayli,el-Zuafa;İbn Hibban,el-Sikat; İbn Hacer el-Askalani,Takrib.
محمد بن زياد (Muhammet b.Ziyad) : Bk.İbn Hibban,el-Sikat;İbn Hacer el-Askalani,Takrib.
عبد الرحمن بن صخر (Ebu Hureyre) : Sahabidir.
2-İmamdan önce başı kaldırmanın namazı bozup bozmayacağına dair farklı değelendirmeler olsa da bu eylemin haram fiil olduğunda ittifak vardır.Biz burada sadece hadisin şerhinde yazılanları aktarıyoruz :’’İbn Kudâme’nin el-Muğnî adlı eserinde nakledildiği gibi Ahmed b. Hanbel Şöyle demiştir: “Bu hadise göre namazda imamdan önce hareket eden kimselerin namazı olmaz. Zira kıldıkları namaz geçerli olsaydı sevap almaları umulur ve ceza çekeceklerine dair herhangi bir endişe duyulmazdı. Halbuki burada söz konusu kişiler tehdit edilmişlerdir.” …Bununla birlikte Abdullah İbn Ömer, imamdan önce hareket edenlerin namazlarının geçersiz/batıl olacağı görüşündedir. Kendisinden nakledilen bir rivayete göre Ahmed b. Hanbel ve nehyin fesadı gerektirdiği (yasağın ilgili olduğu fiilin geçersiz olduğuna delalet ettiği) görüşünden hareketle Zahirîler de İbn Ömer gibi böyle bir kimsenin namazının geçersiz olacağını söylemişlerdir.’’ Bk.Fethul Bari,c.2,s.183-184,Darul marife,Beyrut
3-Umdetu’l Kari,c.5,s.325-326,Daru kütübi’l ilmiyye,Beyrut,1.Baskı,2001
4-Bedreddin Ayni,Umdetu’l Kari,c.5,s.325-326
|
